Podatek od niektórych instytucji finansowych – najważniejsze informacje

Z dniem 01 lutego 2016 roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych, zwana również ustawą o podatku bankowym. Czym jest podatek bankowy, kto musi go płacić oraz jakie są podstawy do zwolnienia z płacenia? Odpowiadamy na te pytania.

Czym jest tzw. podatek bankowy?

Ustawa o podatku bankowym dotyczy wybranych instytucji finansowych — banków krajowych, instytucji pożyczkowych i firm ubezpieczeniowych (zakłady ubezpieczeń) i reasekuracji, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, a także oddziałów banków zagranicznych i firm ubezpieczeniowych działających w Polsce. Podatek bankowy jest skierowany konkretnie do sektora bankowego i ubezpieczeniowego i nie obejmuje funduszy inwestycyjnych i emerytalnych.

Co jest podstawą opodatkowania w podatku bankowym?

Podstawą opodatkowania w podatku bankowym jest nadmiar sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości (Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330, z późn. zm.)) lub standardami rachunkowości stosowanymi przez podatnika na podstawie art. 2 ust. 3 tej ustawy, tj. MSR lub MSSF, ponad wskazane dla określonych podatników wartości.

Kto musi płacić podatek od niektórych instytucji finansowych?

Ustawa wprowadza podatek majątkowy, w którym opodatkowaniu podlegają aktywa niektórych instytucji finansowych, tj.:

• banki krajowe,
• oddziały banków zagranicznych,
• oddziały instytucji kredytowych,
• banki spółdzielcze, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe
• krajowe towarzystwa ubezpieczeniowe,
• krajowe towarzystwa reasekuracyjne, zakłady reasekuracji
• oddziały i główne oddziały zagranicznych ubezpieczycieli i reasekuratorów,
• instytucje pożyczkowe.

Jakie są stawki podatku bankowego?

Ustawa o podatku bankowym nakłada podatek na aktywa instytucji finansowych. Progi podstawy opodatkowania ustala się odpowiednio:

• banki, oddziały banków, instytucje kredytowe i banki spółdzielcze — aktywa przekraczające wartość 4 mld zł pomniejszone jednak o fundusze własne banków oraz niektóre aktywa finansowe, jak np. obligacje skarbowe, gromadzone przez banki,
• ubezpieczyciele, reasekuratorzy i ich oddziały — powyżej 2 mld zł — wartość ta liczona jest łącznie dla wszystkich podatników powiązanych lub współzależnych bezpośrednio, lub pośrednio z jednym podmiotem, lub grupą podmiotów powiązanych,
• instytucje pożyczkowe — powyżej 200 mln zł — wartość ta liczona jest łącznie dla wszystkich podatników powiązanych lub współzależnych bezpośrednio, lub pośrednio z jednym podmiotem, lub grupą podmiotów powiązanych.

Podatek jest pobierany miesięcznie (począwszy od lutego 2016 r.), a stawka podatku została ustalona na poziomie 0,0366% podstawy opodatkowania. Zagraniczne firmy ubezpieczeniowe i reasekuracyjne np. z krajów UE prowadzące działalność w Polsce w oparciu o zasadę swobody świadczenia usług ubezpieczeniowych (nie za pośrednictwem oddziału w Polsce), jak również banki świadczące transgraniczne usługi bankowe nie są traktowani jako podatnicy. Poza tym, wśród innych podmiotów zwolnionych z tego podatku są polskie banki państwowe i instytucje finansowe, które znajdują się w stanie likwidacji, upadłości lub przymusu.

Kwota tego podatku nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu dla celów podatku dochodowego od osób prawnych.

Zwolnienia od podatku bankowego

Przepisy ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych przewidują szereg zwolnień od podatku bankowego. Zwolnione są:

• banki państwowe w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe;
• podatnicy, w stosunku do których Komisja Nadzoru Finansowego wydała decyzję opisaną w Dz.U.2019.1836 t.j.

W przypadku niektórych podatników podstawę opodatkowania można również pomniejszyć o:

• niektóre fundusze własne banków na podstawie przepisów UE;
• Wartość aktywów nabytych od Narodowego Banku Polskiego (NBP) stanowiących zabezpieczenie kredytu refinansowego udzielonego przez NBP na podstawie ustawy o Narodowym Banku Polskim (np. papiery wartościowe);
• Skarbowe papiery wartościowe.

Ponadto wartość aktywów jest oparta bezpośrednio na bilansie próbnym podmiotu sprawozdawczego.

Stawka podatku stosowana do podstawy opodatkowania wynosi 0,0366% miesięcznie (0,44% rocznie), która jest zadeklarowana i opłacona do 25 dnia następnego miesiąca. Pierwszym okresem, za który podatnicy byli zobowiązani do naliczenia i zapłacenia podatku bankowego, był luty 2016 r.