Podatek akcyzowy to podatek konsumpcyjny nakładany na towary wymienione w ustawie o podatku akcyzowym i przewożone do Polski w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu. Akcyza jest — obok PIT i VAT — głównym źródłem dochodów budżetu państwa. Nakłada się ją na towary charakteryzujące się wysoką kumulacją zysku, co oznacza, że koszt ich wytworzenia jest niewielki, a przychody z ich sprzedaży relatywnie wysokie, a zysk z obrotu wyrobami akcyzowymi przejmuje państwo — skarbiec.
Podatek akcyzowy pierwotnie kojarzony był z tzw. dobrami luksusowymi (perfumy, futra, broń myśliwska), ale przez wszystkie lata jego obowiązywania, w związku z harmonizacją z przepisami unijnymi i jego charakter znacznie się zmienił. Obecnie do wyrobów uprawnionych do akcyzy w Polsce należą m.in.: alkohole, napoje alkoholowe i spirytusowe, napoje energetyzujące, gaz ziemny, oleje mineralne, paliwa stałe, energia elektryczna, wyroby tytoniowe i sam tytoń, a także samochody. Katalog tych pozycji jednoznacznie wskazuje na funkcje samego podatku: fiskalną (stanowiącą podstawowe źródło dochodu budżetu) oraz drugą, związaną z polityką prozdrowotną państwa.
Producenci, eksporterzy i importerzy wyrobów akcyzowych są zobowiązani do zapłaty podatku akcyzowego. Jest to podatek pośredni i nie jest uniwersalny, co odróżnia go od podatku VAT. Podatek jest wliczony w cenę sprzedaży wyrobów akcyzowych.
Wewnątrzwspólnotowa podstawa prawna podatku akcyzowego znajduje się w dyrektywie 2008/118 / WE. Polska natomiast przyjęła przepisy określone w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym oraz w rozporządzeniu Ministra Finansów. Akty prawne zawierają informacje o stosowaniu podatku akcyzowego w odniesieniu do określonych wyrobów oraz o obrocie tymi wyrobami i ich oznakowaniu.
Numer akcyzowy nadawany jest przez właściwy organ w kraju, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza i identyfikuje zarejestrowanych handlowców. Jeśli chcesz dowiedzieć się, czy numer zezwolenia akcyzowego Twojego kontrahenta jest ważny, możesz skorzystać z systemu zezwoleń akcyzowych SEED. Jeśli Twój partner ma ważny numer, SEED pokaże Ci listę produktów, do którymi handlu jest upoważniony.
Istnieje istotna różnica pomiędzy momentem, w którym wyrób staje się podatkiem akcyzowym, a momentem, w którym podatek ten musi zostać zapłacony. Większość wyrobów akcyzowych podlega podatkowi akcyzowemu, gdy tylko zostaną wyprodukowane lub importowane do UE. Cło może zostać zawieszone, co oznacza, że nie trzeba go płacić, dopóki produkt nie zostanie dopuszczony do konsumpcji.
Jeżeli wyroby akcyzowe zostaną zniszczone lub utracone z powodu nieprzewidzianych przyczyn, lub klęsk żywiołowych, zanim zostaną dopuszczone do konsumpcji, nie ma obowiązku zapłaty podatku akcyzowego.
Wykaz wyrobów akcyzowych został określony w ustawie o podatku akcyzowym, która rozróżnia wyroby akcyzowe zharmonizowane i niezharmonizowane.
Przepisy unijne nakładają na państwa członkowskie obowiązek stosowania określonej minimalnej stawki podatku akcyzowego. Z tego powodu stawki podatku akcyzowego w Europie są bardzo zróżnicowane. Wyrażają je:
Przepisy unijnego systemu podatkowego określają minimalne poziomy podatku akcyzowego. Jednak wszystkie państwa członkowskie mogą, na podstawie własnej polityki fiskalnej, swobodnie ustalać i stosować wyższe stawki podatku akcyzowego. Tego typu rozwiązanie powoduje znaczne zróżnicowanie w ramach Unii Europejskiej wysokości obciążeń podatkowych dla poszczególnych kategorii wyrobów akcyzowych. Dla krajów takich jak Polska, które nie przyjęły wspólnej waluty, generuje to obowiązek corocznego przeglądu opodatkowania wyrobów akcyzowych i w razie potrzeby, dostosowania jego stawek do waluty krajowej zgodnie ze zmieniającym się kursem euro. Oczywiście Unia Europejska, mając na względzie ułatwienia w handlu, dąży do wyrównania stawek podatku akcyzowego w całej Wspólnocie.
Stawki akcyzy wyrażane są w złotych za jednostkę danego wyrobu (paliwa, alkohol, energii elektrycznej), jako procent maksymalnej ceny detalicznej (wyroby tytoniowe) oraz jako procent ceny wyrobu (perfumy). Przykładowa akcyza na wino wynosi 158,00 zł za 1 hl, a na samochody używane:
Podstawą opodatkowania jest kwota, którą powinien zapłacić kupujący. Sprawdź też druk opłaty akcyzy za samochód.
W niektórych krajach europejskich podatek akcyzowy na wyroby tytoniowe sięga nawet 75% ceny końcowej.
Podatnicy są zobowiązani do składania deklaracji wskazujących wysokość akcyzy w urzędach celnych — organ podatkowy. Zgłoszenie składa się z następujących formularzy: AKC-4 / AKC-4zo oraz formularzy szczegółowych dla poszczególnych grup wyrobów akcyzowych. Formularz można złożyć za pomocą usługi „e-zefir” (akcyza online) z wykorzystaniem podpisu elektronicznego. Dostaniesz również automatyczne potwierdzenie zapłaty akcyzy.